Dünyanın en büyük enerji tüketicisi konumunda olan Çin'de arz talep dengesizliğinden kaynaklanan enerji krizi nedeniyle sert tasarruf tedbirleri alan hükümet, Pekin ve Şangay gibi nüfus yoğunluğu yüksek şehirler dahil olmak üzere ülkede planlanmış elektrik kesintileri uyguluyor.
Ülke çapında uygulanan elektrik kesintileri çok sayıda fabrikanın kapanmasına ve 10 milyonlarca insanı etkileyen elektrik kesintilerine neden oluyor.
Bu durum, bazı şehirlerdeki internet erişimi ve trafik ışıklarını etkileyerek hayatın her alanına yansıyan olumsuzluklar sonucunda tüm ülkeyi sarsıyor.
Kömür arzındaki yetersizlik temel etken
Elektrik üretimi yüzde 60,8'ini kömürden sağlayan Çin'in enerji sektöründeki sorunlarda, özellikle kömür arzındaki yetersizlik ve rekor seviyeye ulaşan fiyatlar önemli rol oynuyor.
Dünyanın en büyük kömür üreticisi ve tüketicisi Çin'in elektrik üretiminin yüzde 7,1'i doğal gazdan, yüzde 17,9'u hidroelektrik, yüzde 4,8'i nükleer ve kalan yüzde 10'luk dilim rüzgar, güneş ve diğer yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanıyor.
Çin Ulusal İstatistik Bürosu verilerine göre, ülkenin elektrik üretimi ocak-ağustos döneminde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 13 arttı.
Elektrik talebindeki büyüme, ağırlıklı olarak kömürle karşılanırken, talep artışında enerji yoğun sektörler önemli rol oynadı.
Çin'in ocak ve ağustos dönemindeki kömür üretimi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,4 artarken, kömür ithalatı söz konusu dönemde yüzde 10,3 azaldı.
Zhengzhou Emtia Borsası’nda kontratlarda termal kömürün ton başı fiyatı bu ay geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 130’un üzerinde artarak 210 dolara, API2 Rotterdam Kömürü Vadeli İşlemler Piyasası'nda ton başı kömür fiyatı son bir yılda yüzde 265 artışla 200 dolara çıktı.
Küresel etkiler tetiklenebilir
Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre, dünyanın en büyük ikinci petrol tüketicisi konumunda bulunan Çin, aynı zamanda küresel elektrikli araç batarya üretim kapasitesinin yüzde 70'ine ev sahipliği yapıyor.
Çin'de, Apple ve Tesla şirketlerine mekanik parça tedarik eden Eson, Pekin yönetiminin enerji tüketimindeki sıkılaştırma politikasına uymak için bazı tesislerde üretimi durdurdu. Bu nedenle iPhone 13 gibi yeni ürünler dahil çok sayıda elektronik ürün için tedarik zincirlerinde aksaklıklar yaşanması bekleniyor.
Intel ve Nvidia gibi bilgisayar bileşeni üreten devasa şirketlerin Çin’deki ortakları da enerji krizinden etkilenirken, halihazırda devam eden çip krizi daha derinleşebileceği belirtiliyor.
Özellikle Batılı ülkelerde Noel dönemi öncesinde elektronik ürünlerin tedarikinde yaşanabilecek sıkıntıların da Çin ve gelişmiş ekonomileri doğrudan etkilemesi öngörülüyor.
Goldman Sachs, yaşanan enerji sıkıntıları nedeniyle Çin ekonomisine yönelik 2021 yılı büyüme tahminini şimdiden yüzde 8,2’den yüzde 7,8’e düşürdü.
Söz konusu krizin Çinli emlak devi Evergrande'nin batabileceğine dair endişelerle birleşmesi küresel piyasaları daha çok tedirgin hale getirdi.
Emisyon taahhütlerine karşı kömür üretimi ve ithalatını artırma kararı
Salgın sonrası toparlanma Çin'de alüminyum, demir, çelik gibi enerji yoğun ağır sanayi sektörlerine olan talebi artırırken, bu sektörler ağırlıklı olarak kömürden üretilen elektriği tüketiyor.
Ülkede çok sayıda kömür madeninin kapanması mevcut arz sıkıntısının derinleşmesine neden oldu. Bu nedenle, kömür tedarikindeki yetersizlik nedeniyle uygulanan elektrik kesintileri söz konusu sektörlerdeki üretimi aksatabilir.
Çin’in demir ve çimento sektörlerinden kaynaklanan emisyonlar tek başına Avrupa Birliği’nin karbon emisyonlarından daha yüksek seviyede bulunuyor.
Küresel karbon emisyonlarının üçte birinin kaynağı olan Çin, emisyonlarını azaltma taahhütlerine rağmen hızla artan enerji talebini karşılamak için daha fazla kömür üretimi ve ithalatı yapmayı planlıyor.
Çin, 2030 yılına kadar karbon emisyonu üretiminde zirveye ulaşmaya ve 2060 yılına kadar söz konusu üretimi net sıfıra indirmeyi taahhüt etmişti.
Dünyada son 40 yılda inşa edilen kömür kapasitesinin yüzde 90'ından sorumlu olan Çin'de enerji sektörü ülkenin toplam sera gazı emisyonlarının yüzde 90'ınına neden oluyor.
