Diyet, sadece kilo almak ya da kilo vermek değildir. İnsanın kendi vücuduna, sağlık durumuna göre bir ekip tarafından değerlendirilerek ortaya çıkarılan sağlıklı beslenme şeklidir.
KANSER oluşumunun bir çok farklı nedeni bulunur. Son yıllarda yapılan araştırmalar; beslenmenin, ortalama yüzde 3 0-35, çoğu kanserlerde yüzde 10 ile yüzde 70 arasında etkili olduğunu göstermektedir.
Bu nedenle kanser oluşumunda etkili genetik faktörleri değiştiremesek bile, beslenmenin önemini bilerek ve diğer tüm çevresel faktörleri sağlığımızı geliştirecek şekilde organize edersek, kanser riskini azaltmış oluruz.
CİDDİ ÖNERİLER
Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü'nün, Amerikan Diyetisyenler Derneği'nin ve Amerikan Kanser Derneği'nin yaptığı araştırmalara göre:
Hayatınızın her döneminde ideal kilonuzu koruyun.
Dengeli beslenme ve düzenli egzersizi yaşam şekli haline getirin.
Aşırı kilo alma veya vermeden daima kaçının.
Kilo/boyun karesi şeklinde hesaplanan Beden Kitle İndeksiniz 25'in (hafif kilolu) ya da 30'un (obezite) üzerindeyse mutlaka kilo verin. Hafif kilolu ya da obez olmanın neden olabileceği kanser türleri ise şöyle:
Göğüs
Bağırsak
Endometrium (Uterus)
Özofagus
Böbrek
Serviks
Hodgkin Lenfoma
Yumurtalık
Multiple Miyalom
Pankreas
Tiroid
Agresif şekilde prostat kanseri
SAĞLIKLI DİYET YAPIN
Diyetisyen Yasemin Batmaca'nın kanser hastalığına ve diğer ölümcül hastalıklara karşı beslenme önerileri ise şöyle:
Günde en az beş porsiyon mevsiminde üretilmiş sebze-meyve tüketin.
İşlenmiş, tütsülenmiş gıdaları, kızartmaları, salamura, turşu gibi yiyecekleri ve ağır yağlı kırmızı etleri tüketmeyin.
Yiyecek porsiyonlarınızı küçültün. Yiyeceklerinizi azaltın.
Yüksek kalorili yiyeceklerden az miktarda tüketin.
Kızarmış patates, hamburger, dondurmalar, tatlılar, şekerli meşrubatlar yerine, sebze-meyveler, düşük enerjili yiyecek ve içecekler tüketin.
Dışarıda yemek yediğinizde, kızarmamış, düşük kalori, yağ ve şeker içeren yiyecekleri tercih edin.
Yağsız ya da yarım yağlı süt ve ürünlerini tüketin. Light kefiri de hücre yenilenmesinde, kanser riskinin azaltılmasında, kolesterol değerlerinizin dengelenmesinde gün aşırı bir çay bardağı (150 ml.) kullanmanızı öneririm.
Sebze ve meyveleri ana ve ara öğünlerde tüketin.
Her gün farklı çeşitlerde ve reklerde sebze-meyveler tüketin. Her renkten sebze ve meyvede farklı önemli antioksidanlar olduğunu unutmayın.
Meyve sebzelerden özellikle A vitamini, laykopen, betakaroten, C vitamini, E vitamini, selenyum, flavonoidler, allium bileşikleri, fenolik bileşikler alırız. Bunların tümü antioksidan öğelerdir.
Sarmısak, soğan, nane, maydonoz gibi sebzeleri yemek hazırlarken eklemeyi ihmal etmeyin.
ESMER PİRİNÇ KULLANIN
Yeşil çay ya da açık siyah antioksidan öğeler içerdiği için kansere karşı koruyucudur.
İşlenmemiş tahıllar ve şekeri tercih edin.
Esmer pirinç, kepekli makarna, tam tahıllı ekmekler ve tam tahıllı gevrekleri tercih edin. Sebze-meyveler, tam tahıllı besinler ve kurubaklagillerin tüketimini artırarak yeterli posa alımını sağlamak kanser riskini azaltır.
Çünkü posa vücutta çözünerek veya çözünmeden atılırken ve zararlı maddelerin de beraberinde vücuttan atılmasını sağlar.
Rafine karbonhidratların (beyaz un, beyaz şeker) yer aldığı, pastaları, gevrekleri ve diğer şekerli besinleri tercih etmeyin.
Balık, tavuk, hindi ya da kurubaklagilleri (kurubaklagil, nohut, yeşil mercimek ya da barbunyayı), biftek ya da kuzu eti gibi etleri tüketmeye özen gösterin.
Kırmızı eti haftada iki öğün, mutlaka yağsız kısmından küçük porsiyonlarda (90 gram) tüketin.
Etleri, kanserojen maddeler oluşturabilecek olan kızartma ya da kavurma yapmak yerine, fırında, ızgarada ya da haşlayarak pişirin.
Mevsiminde üretilmeyen sebze-meyveleri tüketmekten mutlaka kaçının.
Besinlerin (kuruyemişler, baharatlar vb.) saklama koşullarına dikkat edin, kanser oluşumuna neden olabilecek küf (aflatoksin) oluşumuna izin vermeyin.
Fiziksel olarak aktif bir yaşam benimseyin.
EGZERSİZ ÖNEMLİ
Düzenli egzersiz yapıldığında; kolon, meme, endometriun ve prostat kanseri riski azalır. Düzenli egzersiz yaşam şekli haline getirilebilirse, kanser dışında, kalp hastalıları, yüksek tansiyon, şeker hastalığı ve kemik erimesi riski azalır.
Hiçbir şekilde sigara ve benzerlerini kullanmayın.
Eğer alkol kullanıyorsanız, limitli tüketin. Bayanlar günde bir, erkekler günde iki kadehten fazla alkol tüketmemelidir.
Alkol ve sigara kullanımı; ağız, boğaz, larinks, özofagus, karaciğer, göğüs, kolon ve rektum kanseri riskinde artışa sebep olabilir.
Cildinizi yaz ve kış aylarında güneşten koruyun.
PİŞİRME TEKNİKLERİ
Çoğu zaman yeteri miktarlarda tüketilmelerine rağmen, pişirme hataları yüzünden sebze-meyveler besin değerini yitirir. Diyetisyen M. İpek Konuralp, doğru pişirme tekniklerini ise şöyle sıralıyor:
Mümkün olduğunca çiğ ve kabuklarını soymadan tüketin.
Büyük parçalar halinde kesmeye özen gösterin.
Yeteri kadar su ile pişirilmeli, pişme suları kesinlikle dökülmemelidir.
Yeşil yapraklı sebzeleri, az su ekleyerek pişirin.
Pişirirken tencerenin kapağını açmayın..
Soda eklemeyin.
Çimlenmiş patates kullanmayın.