Dünya Sağlık Örgütünün girişimiyle, sigaranın zararlarını önlemek, kullanımını azaltmak ve toplumsal farkındalık oluşturmak için her yıl 9 Şubat, "Dünya Sigarayı Bırakma Günü" olarak anılıyor.
Sigaraya bağlı hastalık ve ölümlerin artması üzerine 1987 yılından itibaren tütünle mücadele konusunda küresel düzeyde çalışmalar yapılıyor.
Dünya Sağlık Örgütü 2021 yılı verilerine göre, dünya genelinde 1,5 milyar insan sigara içiyor ve 2025 yılında bu rakam 1,7 milyara ulaşacağı tahmin ediliyor.
Tütün kullanımında yaş ortalaması 46 yaş ve üzeri. Bu ortalama, erkeklerde 45-54, bayanlarda ise 55-64 yaş grubu olarak belirtiliyor.
Dünyada her yıl 8 milyon kişi tütün ürünü kullanımından kaynaklı kalp krizi, kanser, damar hastalıkları, hipertansiyon ve solunum yolu hastalıkları gibi nedenlerle yaşamını yitiriyor. Bu can kayıplarından 1 milyon sigara dumanına maruz kalmaktan kaynaklanıyor.
Sigara kaynaklı ölümlerin gelecek 8 yılda iki katına çıkması öngörülüyor.
Dünya Sağlık Örgütü tahminlerine göre, dünyadaki çocukların yarısı tütün dumanına maruz kalırken 70 bin çocuk, pasif etkilenme sonucu solunum yolu enfeksiyonları nedeniyle 5 yaşından önce yaşamını yitiriyor.
Sigara kullanım oranları ülkelerin ve bölgelerin gelişmişlik düzeyine göre farklılık gösteriyor. Verilere göre, dünyada 1 milyarın üzerinde aktif sigara kullanıcısı var ve bunların yüzde 84'ü gelişmekte olan veya az gelişmiş ülkelerde yaşıyor.
Türkiye’de 15 milyon insan sigara kullanıyor
Türkiye’de her yıl 100 bin kişi tütün kullanımından kaynaklı hastalıklardan dolayı yaşamını yitiriyor.
TÜİK'in açıkladığı veriler göre, Türkiye'de 15 milyon kişi sigara tüketiyor. Her gün tütün kullanan 15 yaş ve üzeri bireylerin oranı, 2016 yılında yüzde 26,5 iken, 2019 yılında yüzde 28’e çıktı.
Türkiye’de 35-44 yaş grubu erkeklerin yüzde 52,9'u, aynı yaş grubundaki kadınlarınsa yüzde 24,1'i her gün sigara kullanıyor.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, Türkiye'deki ölümlerin erkeklerde yüzde 31’i, bayanlarda ise yüzde 12’si tütün kullanımına bağlı hastalıklar yüzünden gerçekleşiyor.
Tütün kullanımından dolayı her yıl yaklaşık 83 bin kişinin yaşamını yitirdiği Türkiye'de, 252 bin çocuk ise maruz kaldığı dumandan dolayı ölüyor.
FutureBright Group - Yeşilay iş birliğinde 2 bin kişinin katılımıyla yapılan araştırma, Kovid-19 salgını esnasında Türkiye'de sigara kullananların yüzde 5'inin sigarayı bırakmak istediğini ortaya koydu. Araştırmaya katılanların yüzde 51'i ise sigarayı bırakma fikrine olumlu baktı.
En çok tütün kullanan ülkeler
Dünyada en yüksek sigara içme oranları Güneydoğu Asya ve Balkan ülkelerinde bulunurken Batı Avrupa ve Amerika’da bu oran daha düşük görülüyor.
Birçok Güney ve Güneydoğu Asya ülkesinde, sigara içme oranı erkekler arasında daha yüksek. Örneğin Endonezya'da erkeklerin sigara içme oranı yüzde 76,2 iken, kadınlarda bu oran sadece yüzde 3,6.
Dünya Sağlık Örgütü ve ülkeler bazında yapılan tütün karşıtı kampanyaların etkili olmasıyla sigara bağımlılığı dünya çapında hızla düşme eğiliminde.
2000 yılında İngiltere'de sigara içme oranı yüzde 38 iken, söz konusu kampanyalar sonrası bu oran yüzde 19'lara kadar indi.
Tütün içen dünya nüfusunun üçte ikisini Çin, Hindistan, Endonezya, Amerika, Rusya, Bangladeş, Japonya, Türkiye, Vietnam ve Filipinler oluşturuyor.
Bu ülkeleri sırasıyla Myanmar, Şili, Lübnan, Sırbistan, Bangladeş, Yunanistan ve Bulgaristan takip ediyor.
Dünya Sağlık Örgütü sigara ile mücadele 2022 yılı küresel kampanyasını açıkladı
Dünya Sağlık Örgütü "Küresel Tütün Kullanımı Eğilimleri 2000 yılı ve 2025 yılı" raporuna göre, 2000 yılından sonra tütün kullananların oranının dünya nüfusunun yüzde 33,3'ü olacağı tahmin edilirken 2015 yılından günümüze kadar bu oran yüzde 24,9'a kadar geriledi. Tütün kullanımındaki bu düşüşün tütün kontrolüne yönelik mücadeleden kaynaklandığı belirtiliyor.
Dünya Sağlık Örgütü, bu yıl "Tütün çevremize tehdit" sloganı ile küresel bir kampanya başlattı. Kampanya özellikle tütün ekimi, üretimi, dağıtımı ve atıkların çevresel etkileri konusunda farkındalık yaratmayı hedefliyor. Hükümetleri, tütün atıklarının oluşturduğu çevresel ve ekonomik maliyetleri, üreticilere yüklemeleri için planlama yapmaya teşvik ediyor.
Sigara ile mücadele kampanyasında ayrıca tütün kullanımı ve talebi azaltmak için "dumansız yasalar" çıkarılması ve tütün tüketimine dair vergilerin arttırılması çağrısı yapılıyor.
Reklam kampanyaları ve kamu spotlarıyla sigarayı bırakmaya özendirmeyi hedefleyen küresel kampanya, tütün endüstrisinin pazarlama faaliyetlerini hedef alacak.
Dünya Sağlık Örgütü, 2005 yılından itibaren "Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi (TKÇS)" ile tütün üretim ve tüketimini kontrol altına almak ve sigaranın zararlarını azaltmak için çalışmalar yapıyor.
91 ülkeden 3,9 milyar kişi sözleşmede yer alan uyarılardan yararlanıyor. Türkiye de TKÇS'ye imza atan ve bu çalışmaları başarıyla yürüten ülkelerden biri.
Dünyada her yıl 3 milyon 500 bin hektar ormanlık alan tütün ekimi için yok ediliyor
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, tütün yetiştirmek için her yıl dünyada yaklaşık 3 milyon 500 bin hektar ormanlık alan yok ediliyor.
Tütünün yetiştirmenin özellikle gelişmekte olan ülkelerde ormanların yok edilmesine neden olduğu ifade ediliyor. Tütün üretiminin yüzde 90'ı düşük ve orta gelirli ülkelerde yapılıyor. Gelişmekte olan ülkelerde özellikle ekonomik getiriler nedeniyle tütün üretimi teşvik ediliyor.
Tütün üretimin ve kullanımının çevresel etkilerinin gezegenin kıt olan kaynakları üzerinde ciddi bir baskı oluşturduğu belirtiliyor.
Yıllık 84 megaton karbondioksit eşdeğeri sera gazı emisyonuna neden olan tütün endüstrisinin ekosistem üzerinde de büyük bir zarar oluşturduğu vurgulanıyor.
Dünya çapında her yıl 4,5 trilyon sigara izmariti de düzensiz bir şekilde doğaya atılıyor. Doğaya karışan izmaritler zehirli atık üretiyor ve binlerce kimyasalın havaya, suya ve toprağa karışmasına neden oluyor.
