Rusya'nın Avrupa'ya gaz akışında kesintiye gitmesi sonucu Avrupa'nın alternatif kaynaklara yönelmesi ve LNG ithalatını artırması, küresel piyasalardaki arz dengelerini etkiliyor.
Uluslararası Enerji Ajansı 4. Çeyrek 2022 yılı Gaz Piyasası Raporu'na göre, Rusya'nın Avrupa'ya gaz akışının düşürmesi piyasalarda fiyatları rekor seviyelere çıkarırken, ticaret yollarını değiştirdi ve gelişmekte olan ülkelerde yakıt kısıtlarına neden oldu.
Avrupa'da doğal gaz ve Asya'daki sıvılaştırılmış doğalgaz fiyatlarının yılın üçüncü çeyreğinde yeni rekorlar kırması doğalgaz talebini düşürdü ve elektrik üretiminde kömür ve petrol gibi yakıtların kullanılmasına yol açtı. Bazı gelişmekte olan ülkelerde yüksek fiyatlar nedeniyle elektrik kesintileri meydana geldi.
Bu yılın ocak ayı ve ağustos ayında Avrupa'nın doğal gaz talebi 2021 yılın aynı ayına göre yüzde 10 azalırken, sanayideki talep yüzde 15 düşüş gösterdi.
Avrupa, Rus gazındaki kesintiyi LNG ithalatını artırarak ve Norveç ile alternatif kaynaklardan boru gazı alarak dengeledi. Avrupa'nın LNG talebi yılın 8 aylık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 65 artarken, bu artış Asya Pasifik bölgesindeki LNG tedarikinin azalmasına yol açtı.
Hindistan ve Güney Kore'de talep daraldı, Çin ve Japonya'da doğal gaz talebi değişmedi. Amerika'nın doğalgaz fiyatları özellikle yaz ayında elektrik talebindeki artış nedeniyle 2008 yılından beri en yüksek seviyesini gördü.
Avrupa'nın LNG talebindeki artış Asya'nın arz seçeneklerini kısıtlıyor
Arz kısıtları ve yüksek fiyatların etkisiyle küresel doğal gaz tüketiminin bu yıl yüzde 0,8 azalması bekleniyor. Avrupa'nın gaz talebindeki yüzde 10'luk düşüş ve Asya Pasifik bölgesinde talebin durağan seyretmesi, küresel gaz tüketiminde belirleyici rol oynuyor.
Küresel doğalgaz talebinin 2023 yılında yüzde 0,4 büyüyeceği, piyasalardaki sıkışıklığın gelecek yıl da devam edeceği öngörülüyor. Buna rağmen talebe dair büyüme öngörüsü Rusya'nın gaz akışı konusundaki tavrı ve devam eden yüksek fiyatların ekonomik etkileri nedeniyle belirsizliğini koruyor.
Bu yıl Avrupa'nın LNG ithalatının 60 milyar metreküp artacağı tahmin ediliyor. Bu rakamın, geçen yıl küresel LNG ihracat kapasitesindeki artışın iki katından daha çok olması dikkati çekiyor. Yüksek talep sonucu LNG tedarikinde oluşan kısıtlar nedeniyle Asya'nın LNG ithalatının bu yıl 2021 yılına göre düşük kalması bekleniyor.
AB'de kış, gaz tasarrufu olmadan zor geçebilir
Raporda, Rusya'nın Avrupa'ya gaz akışını 1 Kasım tarihinden itibaren tamamen kesmesi durumunda Avrupa Birliği gaz piyasasının nasıl etkileneceğine dair yapılan analize göre, doğalgaz talebi azaltılmadan ve Rus gaz tedarikinin tamamen kesilmesi durumunda, AB gaz depolarındaki doluluğun Şubat 2023 yılında yüzde 20'nin altına inebileceği öngörülüyor. Bu oran LNG ithalatının düşük seyretmesi durumunda yüzde 5'e kadar gerileyebilir.
Depolardaki doluluğun bu seviyeye düşmesinin tedarik kesinti riskini artırma riski bulunuyor.
LNG akışı düşük seyretse bile, kış ayında boyunca doğalgaz talebinin son 5 yıl ortalamasına göre yüzde 9 azaltılmasının depolardaki doluluğu yüzde 25'in üzerinde tutacağı hesaplanırken, talebin son 5 yıl ortalamasına göre yüzde 13 azaltılmasının bu oranı yüzde 33'ün üzerine çıkarabileceği tahmin ediliyor.
Bu sebeple, ısınma sezonu boyunca talebi düşürecek tasarruf önlemlerinin alınması, depolardan gaz çekişini en aza indirmek ve tedariki yeterli seviyede tutmak açısından kritik önemde bulunuyor.
IEA Enerji Piyasaları ve Güvenliği Direktörü Keisuke Sadamori, rapora dair değerlendirmesinde, Rusya'nın Avrupa'ya gaz akışını azaltmasının sadece Avrupa'ya değil tüm tüketicilere ve ekonomilere zarar verdiğini belirterek, "Küresel gaz piyasalarına dair öngörümüz bulutlu olmaya devam ediyor. Tüm işaretler, 2023 yılında piyasalarının çok sıkışık seyredeceğini gösteriyor."