Bursa, 60 asırlık tarihi açıdan, en önemli dönemini 1 asırdan fazla başkentlik yaptığı Osmanlı dönemidir. Bursa’da Cumhuriyet dönemine kadar birçok tekke ve dergahlar yapılmıştır. Bundan ötürü Maneviyat Şehri Bursa olmuştu ve büyük alimler yetiştirilmesinde önemli bir rol oynamıştır.
Tekke Nedir?
İnsanların hayatlarında iniş ve çıkışlar olduğu gibi kurumların tarihlerinde de refah ve talihsiz dönemleri vardır. Geçmişi çok parlak olan bir kurum, farklı sebeplerle çok virane bir duruma düşebilmektedir. Son yüzyılda ülkemizdeki tekke ve dergahların durumu bunun tipik örneklerinden biridir.
1925'e kadar ülkemizin en itibarlı kurumlarından, İstiklal Harbimizin en önemli merkezlerinden biri olan tekkeler Şeyh Sait olayıyla birlikte çok farklı bir noktaya sürüklenmiştir.
Din, kültür ve sanat hayatımızın temel kişiliklerinden olan tarikat adamları bir anda "illegal" bir kurumun temsilcileri durumuna düşmüş, makbul iken mağlup, aziz iken hor görünenlerden olmuşlardır.
Osmanlı döneminin en itibarlı şahsiyetlerinden olan Şeyh ve Dervişler ile birlikte tekke ve dergahlar da "zararlı" damgası yemiştir ve sahipleriyle birlikte unutulmaya terk edilmiştir.
677 sayılı kanundan sonra, tekke ve dergahlardan ilkokul olarak kullanılabilir olanlar o günkü adıyla Maarif bakanlığı, bugünkü adıyla Milli Eğitim bakanlığına aktarılarak kamu hizmeti vermeye devam etmişlerdir. Birçoğu ise kaderleriyle baş başa bırakılmış ve ölüme terk edilmiştir.
Tekke ve Dergahlarının Binaları Nasıldı?
Müstakil genellikle ahşaptan, tek veya çift katlı olarak yapılan tekke binalarının yanında türbe ve mezarlıklar bulunduğu gibi, ekilip biçilen bağ ve bahçesi olan tekke ve dergahlar da vardı. Bazı tekkeler aynı zamanda mescit görevi görürken, bazıları da ilim, düşünce ve sanat faaliyetlerinin odağıydı.
Tekke ve Dergahların Önemi Nedir?
İslam düzenine bir bütün olarak bakıldığında birbiriyle iç içe geçmiş, dini hayatın merkezinde cami, ilmi hayatın merkezinde medrese, manevi hayatın merkezinde ise tekke ve dergahlar vardır. İşte tekke ve dergahların önemi, maneviyat olması, hayat olmasıdır. Bu yüzden genelde ahşaptan imal edilmiştir ve toprakla bütün olmak için bahçelere sahiptir. Tekkelerde ibadet ve sohbet için kullanılan birer mescitti.
Bursa Tekke ve Dergahları Hangileridir?
Bursa Tekke ve Dergahları arasında bazıları günümüzde yok olmuş, bazıları kısmen ayakta ya da restore edilerek onarılmıştır.
Abdal Mehmet Dergahı
Abdal Murad Tekkesi
Abdülmümin Dergahı
Ahmed Baba Efendi Dergahı
Ahmed Gazzi Dergahı
Akbıyık Dergahı
Ali Mesti Dergahı
Baba Zakir Dergahı
Bahri Baba Dergahı
Başçı İbrahim Dergahı
Cizyedarzade (Haraccızade) Dergahı
Çarşamba Dergahı
Düsturhan Dergahı
Ebu İshak Kazeruni Dergahı
Eminiyye Dergahı
Enari Dergahı
Eyyüb Efendi Dergahı
Hacı Şevki Efendi Dergahı
Hamam Tekkesi
Hasan Dede Dergahı
İncirli (Eşrefizade) Dergahı
İsmail Hakkı Tekkesi
Karaca Muhyiddin Dergahı
Karakadi Dergahı
Kalenderhane (Hindi) Tekkesi
Karabaş Dergahı
Karamazak (Yunus Emrem) Dergahı
Kaygulu Dergahı
Kaygusuz Dergahı
Leyse Çelebi Dergahı
Mecnun Dede Dergahı
Mevlevihane Dergahı
Mısri Dergahı
Mir-i Büdela (Kadılar) Tekkesi
Moralı Dergahı
Musa Baba Dergahı
Münzevi Dergahı
Nakkaş Ali Dergahı
Numaniye Dergahı
Özbekler (Buhara) Dergahı
Pars Bey Dergahı
Pir Emir Zamani (Emir Sultan) Dergahı
Ramazan Baba Dergahı
Selami Dergahı
Seyyid Nasır Dergahı
Seyyid Usul Dergahı
Temenye Dergahı
Üçkozlar Dergahı
Üftade Tekkesi
Veli Şemseddin Dergahı
Yoğurtlu Baba Dergahı
Zağferanlık Dergahı
Zeyrek Dergahı
Zincirli Ali Efendi (Sadiyye) Tekkesi
Zuhuri El-Uşşaki Dergahı
