Araç alımlarında yaşanan en büyük sorunlardan biri olan "gizli ayıplar" hakkında açıklamalarda bulunan Kayseri Barosu’na kayıtlı Avukat Seyit Yağmur, özellikle ikinci el araç alımlarında alıcıların haklarını korumaları için dikkat etmeleri gereken noktaları anlattı. Yağmur, araç alım satım sürecinde alıcı ve satıcının birbirine karşı yükümlülükleri olduğunu vurgularken, bu yükümlülüklerin “açık ayıp” ve “gizli ayıp” olarak ikiye ayrıldığını ifade etti.
Açık Ayıp ve Gizli Ayıp Nedir?
Açık ayıplar, alıcının aracın dış görünümünü basit bir şekilde inceleyerek fark edebileceği kusurlar olarak tanımlanıyor. Seyit Yağmur, "Kaportadaki çizikler, göçükler veya döşemelerdeki yırtık gibi sorunlar, alıcı tarafından kolayca görülebilir ve bunları fark eden alıcı, bu kusurlarla aracı kabul ederse satıcıdan bir talepte bulunamaz,” dedi. Ancak, satıcı bu tür eksiklikleri alıcıya bildirmezse, alıcının bunlarla ilgili hak iddia edebileceğini de belirtti.
Gizli ayıplar ise, aracın iç aksamında ya da teknik özelliklerinde olup basit bir gözlemle tespit edilemeyen, nitelikli bir incelemeyi gerektiren kusurlar olarak öne çıkıyor. Örneğin, aracın ağır hasar kaydı olması, kilometresiyle oynanması veya mekanik arızaların gizli ayıplar kategorisine girdiğini belirten Yağmur, bu kusurların alıcı tarafından fark edilmesi durumunda satıcıya vakit kaybetmeden bildirilmesi gerektiğini vurguladı.
Alıcı Hakları ve Yasal Dayanaklar
Gizli ayıplarla karşılaşıldığında alıcıların yasal haklarını arayabileceği iki temel yasa bulunuyor: 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu. Seyit Yağmur, satışın ticari nitelikte olması halinde alıcının Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında, normal alım-satımlarda ise Türk Borçlar Kanunu'na göre hak talep edebileceğini ifade etti.
Yağmur, bu süreçte alıcıların hak talep edebilmesi için belirli şartların mevcut olması gerektiğini belirtti: "Alıcı, araçtaki kusur hakkında bilgi sahibi olmamalı ve kusurla aracı kabul etmemiş olmalı. Eğer bu bildirim süresinde yapılmazsa, alıcının hakları zaman aşımına uğrar," dedi. Yağmur ayrıca, gizli ayıp tespiti yapıldığı takdirde alıcının kanunen sahip olduğu hakları şu şekilde sıraladı:
- Sözleşmeden Dönme: Alıcı, aracı geri verip, satış sözleşmesinden dönme talebinde bulunabilir.
- Tazminat Talebi: Araç, kusursuz haliyle kıyaslandığında bariz bir değer kaybına uğradıysa, alıcı bu farkı satıcıdan talep edebilir.
- Tamir Talebi: Kusur aşırı bir onarım gerektirmiyorsa, alıcı satıcının aracı tamir etmesini talep edebilir.
- Değişim Talebi: Alıcı, aracın ayıpsız bir benzeriyle değiştirilmesini talep edebilir.
Gizli Ayıpların Belirlenememesi Durumunda Satıcının Sorumluluğu
Avukat Yağmur, bazı kusurların ekspertiz raporunda tespit edilemese bile, sonradan ortaya çıkması durumunda satıcının sorumluluğunun devam edeceğini belirtti. "Alıcı, ekspertiz raporunda yer almayan bir kusuru daha sonra fark ederse ve bu kusurun satış öncesinde mevcut olduğunu ispat ederse, satıcıya karşı hak talebinde bulunabilir," dedi. Bu kapsamda alıcıların ekspertiz raporlarına güvenerek araçtaki tüm kusurların belirlendiğini varsaymak yerine, dikkatli olmaları gerektiğini söyledi.
İki Yıllık Zaman Aşımı ve Uzun Süreli Kusur Teminatı
Türk Borçlar Kanunu’na göre gizli ayıplarda alıcıya tanınan zaman aşımı süresi iki yıl olarak belirtiliyor. Avukat Yağmur, “Satıcı, daha uzun süreli bir kusur teminatı vermemişse, alıcı satın alma tarihinden itibaren iki yıl içinde fark ettiği gizli ayıpları satıcıya bildirmek zorundadır,” dedi. Eğer bu sürede bildirim yapılmazsa, alıcının yasal hakları sona eriyor. Ancak, satıcının ağır kusuru veya hileli bir davranışı varsa bu süre, iki yılın ötesine uzayabiliyor.
Araç Alırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Avukat Yağmur, araç alacak kişilerin satın alma öncesinde Tramer kaydını sorgulama, sigorta kayıtlarını inceleme gibi kontroller yapmalarını önerdi. Tramer kaydı, araçtaki hasar geçmişini ve değişen parçaları gösterdiğinden alıcıların önemli bir veri kaynağı olarak kullanabileceğini belirtti. Yağmur, “Satıcı, alıcıya 'Tramer kaydını öğrenebilirdin' gibi bir savunmada bulunamaz; alıcı bu kaydı bilmediği takdirde satıcı sorumluluktan kaçınamaz,” diyerek alıcıların haklarının önemini vurguladı.
Araç alımında yaşanan gizli ayıplar konusunda bilgilendirici açıklamalarda bulunan Avukat Seyit Yağmur, alıcıların mağdur olmamaları için alım sürecinde dikkatli olmalarını, her detayı gözden geçirmelerini ve kusur tespit edilirse yasal haklarını kullanmalarını önerdi.
