Futbolda Ziraat Bankasının sponsorluğunda gerçekleşen 60. Türkiye Kupası, Yukatel Kayserispor ile Demir Grup Sivasspor arasında yarın İstanbul Atatürk Olimpiyat Stadı'nda yapılacak final maçıyla sahibini bulacak.
Türkiye Futbol Federasyonu tarafından 1962-1963 yılından itibaren gerçekleşen Türkiye Kupası, 1980-1981 sezonu itibarıyla Federasyon Kupası adı altında oynanmaya başladı. Organizasyonun adı 1992-1993 sezonundan itibaren yeniden Türkiye Kupası olarak değiştirildi.
Kayserispor bir kez kazandı, Sivasspor ilk defa finalde
Yukatel Kayserispor, daha önce de final oynadığı kupada şampiyonluğa ulaştı.
Sarı-kırmızılı ekip, 2007-2008 sezonunda finalde Gençlerbirliği ile karşılaştı. Kayseri ekibi, normal süresi ve uzatma bölümü 0-0 berabere biten maçta rakibine penaltı atışlarında 11-10 üstünlük sağlayarak kupayı müzesine götürdü.
Demir Grup Sivasspor ise tarihinde ilk defa Türkiye Kupası'nda final oynayacak.
Rekorlar Galatasaray'da
Türkiye Kupası tarihinde rekorlar Galatasaray'ın elinde bulunuyor.
Sarı-kırmızılı ekip organizasyonda daha önce 23 defa final oynarken, 18 defa kupayı müzesine götürmeyi başardı.
Kupayı en çok kazanan takım olan Galatasaray, organizasyonun ilk 4 senesinde kupayı kimseye kaptırmayarak bu alanda rekora sahip.
Sarı-kırmızılı ekip, organizasyonun ilk defa düzenlendiği 1962-1963 sezonu ile 1963-1964, 1964-1965, 1965-1966, 1972-1973, 1975-1976, 1981-1982, 1984-1985, 1990-1991, 1992-1993, 1995-1996, 1998-1999, 1999-2000, 2004-2005, 2013-2014, 2014-2015, 2015-2016 ve 2018-2019 sezonlarında kupanın sahibi oldu.
15 ayrı takım kazandı
Türkiye Kupası'nı, 59 yıllık geçmişinde şimdiye kadar 15 ayrı takım müzesine götürdü.
Kupada şimdiye kadar Galatasaray 18, Beşiktaş 10, Trabzonspor 9, Fenerbahçe 6, Altay, MKE Ankaragücü, Göztepe, Gençlerbirliği ve Kocaelispor ikişer, Eskişehirspor, Bursaspor, Sakaryaspor, Kayserispor, Atiker Konyaspor ve Akhisarspor da birer defa mutlu sona ulaştı.
23 ayrı takım final oynadı
Türkiye Kupası'nın 59 yıllık geçmişinde daha önce 23 ayrı takım finallerde mücadele ederken, bunlardan 15'i en az 1 defa kupa sevinci yaşadı.
Finale yükselip de kupayı şimdiye kadar hiç kazanamayan takımlar eski ismi İstanbul Büyükşehir Belediyespor olan Medipol Başakşehir (2 defa) Adana Demirspor, Boluspor, Mersin İdmanyurdu, Samsunspor, Antalyaspor, Kayseri Erciyesspor, Aytemiz Alanyaspor.
Kocaelispor 2, Sakaryaspor, Kayserispor ve Atiker Konyaspor ise oynadığı tek finalde kupayı kazanma başarısını gösterdi.
En çok final kaybeden takım Fenerbahçe
Fenerbahçe, 17 defa final oynayıp, bunlardan sadece 6'sında kupayı alırken, en çok final kaybeden takım oldu.
Trabzonspor da 15 defa final oynadığı organizasyonda 9 defa kupayı müzesine götürdü.
Türkiye Kupası'nda ayrıca, Altay 7 defa finale çıkıp 2 defa, Bursaspor da 6 defa final oynayıp sadece bir defa kupanın sahibi olabildi.
Türkiye Kupası'nda finaller, şimdiye kadar 31 defa çift, 28 defa da tek maç olarak gerçekleşti.
Bu sezon da Ziraat Bankasının sponsorluğunda gerçekleşen Türkiye Kupası, 1965-1966, 1966-1967, 1983-1984, 1985-1986, 1989-1990, 1990-1991, 1999-2000, 2000-2001, 2001-2002, 2002-2003, 2003-2004, 2004-2005, 2005-2006, 2006-2007, 2007-2008, 2008-2009, 2009-2010, 2010-2011, 2011-2012, 2012-2013, 2013-2014, 2014-2015, 2015-2016, 2016-2017, 2017-2018, 2018-2019 ve 2019-2020, 200-2021 sezonlarında, diğer sezonlarda çift maçlı finallerle sahibine ulaştı.
Hükmen galibiyet ve kurayla gelen kupalar
Türkiye Kupası'nın 59 yıllık geçmişinde kupalar birer defa hükmen galibiyet ve kura sonucu sahiplerini buldu.
1963-1964 sezonunda Galatasaray ile Altay arasında yapılan final maçının ilki 0-0 sonuçlandı. Rövanş maçına Altay'ın çıkmaması üzerine Türkiye Futbol Federasyonu karşılaşmayı 3-0 Galatasaray lehine tescil etti. Kupa finalleri tarihinde ilk defa bir maç hükmen sonuçlanmış oldu.
1966-1967 sezonunda Altay ile Göztepe arasında yapılan final maçı 2-2 bitti. Kupayı, kura atışı sonucu Altay müzesine götürürken, organizasyon tarihinde yeni bir ilk gerçekleşti.
Uzatmalarda gülenler
Türkiye Kupası şimdiye kadar 7 defa uzatma dakikalarının sonuçlarına göre havaya kaldırıldı.
Göztepe, 1968-1969 sezonundaki çift maçlı finalde, Galatasaray'ı 1-0 yendiği maçın rövanşında uzatmada 1-1'lik skorla saf dışı bıraktı.
Tek maçlı finallerde 1983-1984 sezonunda Trabzonspor, Beşiktaş'ı 2-0, 1990-1991 sezonunda Galatasaray, MKE Ankaragücü'nü 3-1, 1999-2000'de Galatasaray, Antalyaspor'u 5-3, 2005-2006 yılında Beşiktaş, Fenerbahçe'yi 3-2, 2006-2007 yılında yine Beşiktaş bu defa Kayseri Erciyesspor'u 1-0 yenerek, uzatmalarda kupaya uzandı.
1995-1996 sezonunda Galatasaray, ilk maçta 1-0 yendiği Fenerbahçe ile rövanşı Kadıköy'de oynadı. Normal süresi 1-0 Fenerbahçe'nin üstünlüğüyle kapanan maçın uzatma bölümünde 1 gol atan Galatasaray, ilk maçtaki avantajıyla kupayı kazanmayı bildi.
Penaltılarla kazanılan kupalar
Türkiye Kupası'nın şimdiye kadar 5 takım, 6 defa kupayı penaltı atışları sonucu müzesine götürdü.
Galatasaray ile Trabzonspor arasındaki 1975-1976 sezonunda finalin her iki maçı da tarafların 1-0 galibiyetiyle sona erince, penaltı atışlarına geçildi. Seri penaltı atışları sonucu rakibini 5-4 yenen Galatasaray, kupayı kazandı.
1997-1998 sezonunda Beşiktaş ile Galatasaray finalde karşı karşıya geldi. Her iki maç da 1-1 berabere sonuçlandı, seri penaltı atışları sonucu rakibine 5-3 üstünlük sağlayan Beşiktaş, mutlu sona ulaşan ekip oldu.
Kupayı, 2000-2001 sezonunda penaltı atışlarıyla Gençlerbirliği kazandı. Fenerbahçe ile Kayseri'de karşılaşan Ankara ekibi, 2-2 sona eren normal süre ve uzatma dakikalarından sonra seri penaltı atışlarıyla rakibine 6-3 üstünlük kurarak, kupayı müzesine götürdü.
Türkiye Kupası'nın 2007-2008 sezonundaki sahibi de penaltılarla belirlendi. Kayserispor ile Gençlerbirliği finalde Bursa'da karşılaşırken, normal süresi ve uzatma bölümü 0-0 biten maçta gülen taraf 11-10'luk seri penaltı atışları sonucu Kayserispor oldu.
2010-2011 sezonunda Beşiktaş, İstanbul Büyükşehir Belediyespor'u Kayseri'deki finalde penaltılarla geçerek kupaya uzandı. Normal süresi ve uzatmaları 2-2 biten maçta Beşiktaş, penaltı atışları sonucu 4-3'lük sonuçla kupayı kaldırdı.
Kupa, 2016-2017 sezonunda penaltılar sonucunda sahibini buldu. Atiker Konyaspor ile Medipol Başakşehir arasında Eskişehir'de oynanan finalin normal süresi ve uzatma bölümü 0-0 tamamlandı. Atiker Konyaspor seri penaltılarda rakibine 4-1 üstünlük sağlayarak kupayı müzesine taşıdı.
En ilginç final
Türkiye Kupası tarihindeki en ilginç finallerin başında, 1991-1992 sezonunda yapılan Trabzonspor-Bursaspor eşleşmesi geliyor.
Bursa'da yapılan finalin ilk maçını 3-0 kazanan Bursaspor, rövanş için Trabzon'a büyük avantajla gitti.
Hüseyin Avni Aker Stadı'ndaki rövanşı Trabzonspor ekip 5-1 kazanarak, organizasyon tarihindeki en ilginç final sonrası kupayı müzesine götürdü.
En farklı skorlu finaller
Kupadaki finallerde şimdiye kadar en farklı skorlu galibiyeti Gençlerbirliği elde etti.
Başkent takımı, 1986-1987 sezonunda Eskişehirspor ile Ankara'da yaptığı ilk maçı 5-0 kazanarak, 59 yıllık Türkiye Kupası geçmişinde finallerde en farklı skora ulaştı.
1991-1992 sezonunda Trabzonspor, evindeki rövanş maçında Bursaspor'u 5-1, 2004-2005 sezonundaki finalde Galatasaray, Fenerbahçe'yi aynı skorla yendi.
2001-2002 sezonunda Kocaelispor, Beşiktaş'ı Bursa'da finalde, 2003-2004 yılında Trabzonspor, Gençlerbirliği'ni İstanbul'daki finalde, 2011-2012 yılında Fenerbahçe, Ankara'da finalde Bursaspor'u aynı skorla 4-0 yenerek, tarihi skorlara imza attı.
Türkiye Kupası'nın en gollü final karşılaşması, 1999-2000 sezonunda Galatasaray ile Antalyaspor arasında oynandı. Diyarbakır'da oynanan final maçın normal ve uzatma bölümü 2-2 beraberlikle tamamlandı. Uzatmaların başında kalesinde bir gol gören Galatasaray, üst üste 3 gol atarak rakibini 5-3 yendi ve kupayı müzesine götürdü.
Duble yapanlar
Türkiye Kupası'nın 59 yıllık geçmişinde, 15 sezonda kupayı müzesine götüren ekip aynı zamanda lig şampiyonluğunu kazandı.
Galatasaray 1962-1963, 1972-1973, 1992-1993, 1998-1999, 1999-2000, 2014-2015 ve 2018-2019 yıllarında, Fenerbahçe 1967-1968, 1973-1974 ve 1982-1983 yılında, Beşiktaş 1989-1990, 2008-2009 ve 2020-2021 yılında, Trabzonspor da 1976-1977 ve 1983-1984 sezonlarında lig şampiyonluğu kupa zaferi yaşadı.
Tüm maçlarını kazanarak şampiyon olanlar
Türkiye Kupası tarihinde sadece 4 sezonda kupayı kaldıran takımlar, bütün maçlarını kazanarak bu zafere ulaşabildi.
90 dakika sonuçlarına göre yapılan değerlendirmede 1985-1986 sezonunda Bursaspor 5'te 5, 1988-1989'da Beşiktaş 10'da 10, 1989-1990 yıllarında yine Beşiktaş 4'te 4 ve 2002-2003 yılında Trabzonspor, 5'te 5 yaptı ve kupayı müzelerine götürdü.
Futbolcu antrenör olarak kazananlar
Türkiye Kupası tarihinde 10 isim, futbolculuk teknik adamlık kariyerinde kupayı kaldırma başarısını yaşadı.
Altaylı Ayfer Elmastaşoğlu 1967 yılında futbolcu, 1980 yıllarında antrenör, Galatasaraylı Fatih Terim, 1976, 1982, 1985 yılında futbolcu, 1999, 2000 ve 2019 yıllarında antrenör, Galatasaraylı Gheorghe Hagi 1999 ve 2000 yıllar futbolcu, 2005 yılında antrenör, Mustafa Denizli 1980 yılında Altay'da futbolcu, 1991 yılında Galatasaray'da ve 2009 yılında Beşiktaş'ta antrenör, Trabzonsporlu Şenol Güneş 1977, 1978 ve 1984 yılında futbolcu, 1995 ve 2010 yılında antrenör, Yılmaz Gökdel 1964, 1965 ve 1966 yıllarında Galatasaray'da futbolcu, 1981 yılında MKE Ankaragücü'nde teknik direktör, Tayfur Havutçu 1997 yılında Kocaelispor, 1998 ve 2006 yılında Beşiktaş'ta futbolcu, 2011 yılında Beşiktaş'ta teknik direktör, Hamza Hamzaoğlu Galatasaray'da 1993 yılında futbolcu, 2015 yılında antrenör, Okan Buruk Galatasaray'da 1993, 1996, 1999 yılı ve 2000 yılında, Beşiktaş'ta 2006 yılında futbolcu, 2018 yılında Akhisarspor'da teknik direktör, Sergen Yalçın Beşiktaş'ta 1994 yılı ve 2006 yılında, Galatasaray'da 2000 yılında futbolcu, 2021 yılında Beşiktaş'ta teknik direktör olarak bu başarıya ulaştı.
3 farklı takımla final oynayanlar
Kupa geçmişinde bazı futbolcular 3 ayrı takımın formasıyla finalde mücadele etti.
Bu futbolcular ise şunlar
Halil İbrahim Eren: Boluspor, MKE Ankaragücü, Gençlerbirliği
Hasan Vezir: Fenerbahçe, Trabzonspor, Galatasaray
Rade Zalad: MKE Ankaragücü, Eskişehirspor, Beşiktaş
Sinan Turhan: Adana Demirspor, Galatasaray, Sakaryaspor
Cihan Haspolatlı: Kocaelispor, Galatasaray, İstanbul Büyükşehir Belediyespor
Mehmet Aurelio: Trabzonspor, Fenerbahçe, Beşiktaş
Burak Yılmaz: Beşiktaş, Trabzonspor, Galatasaray
Emre Belözoğlu: Galatasaray, Fenerbahçe, Medipol Başakşehir
En çok kupa kazanan teknik direktörler
Teknik direktör olarak en çok Türkiye Kupası şampiyonluğu yaşayan isimler Ahmet Suat Özyazıcı, Gündüz Kılıç, Fatih Terim ve Aykut Kocaman.
Ahmet Suat Özyazıcı, Trabzonspor ile 1977, 1978 yılı ve 1984 yılında, Gündüz Kılıç, Galatasaray ile 1963, 1965 yılı ve 1966 yılında, Fatih Terim de Galatasaray ile 1999, 2000 yılı ve 2019 yılında üçer defa kupayı kaldırdı. Aykut Kocaman 2011 yılı ve 2012 yılında Fenerbahçe, 2017 yılında Atiker Konyaspor ile mutlu sona ulaştı.
Yabancı teknik direktörler içinde Beşiktaş'ın başında İngiliz Gordon Milne 1989 yılı ve 1990 yılında, Fransız Jean Tigana 2006 yılı ve 2007 yılında kupayı kazanma başarısı gösterdi.